België: Bezoek aan de Vlaamse Vereniging voor Autisme, de VVA

 

 Leestijd: 8 minuten

 

Morgen gaan we dit mooie oord in het Zuiden van Frankrijk verlaten. We hebben hier een prachtig instituut bezocht waar ik binnenkort over zal berichten.

 

We gaan op weg naar Spanje. Daar hebben we nu twee afspraken. Een in La Garriga bij Barcelona en een die ik nog niet wil verklappen. Stel dat er wat tussenkomt! Op de terugweg naar het noorden over een paar weken zullen we hopelijk nog een school bezoeken in Frankrijk.

 

 

 

Tot nu toe gaat het reizen voorspoedig. Cato vindt autorijden niet fijn maar omdat we relatief kleine afstanden afleggen per dag gaat het goed. Ze fleurt zichtbaar op van de afwisseling en al het moois wat we tegenkomen.

 

Het probleem met google maps heb ik opgelost met een pre-paid kaart, dus hopelijk kunnen we de reis nu verder maken op de secundaire wegen.

 

Een poosje geleden bezocht ik de Vlaamse Vereniging voor Autisme. Daarover gaat het hiernavolgende bericht.

 

 

 

Onderwijs in Vlaanderen

 

Er zijn vijf verschillende soorten van voortgezet onderwijs in België: Algemeen-, technisch-, kunst-, beroeps-, en buitengewoon voortgezet onderwijs. De laatste is wat wij in Nederland speciaal onderwijs noemen. Vroeger heette het trouwens in Nederland ook buitengewoon onderwijs. Onderwijsminister Jos van Kemenade veranderde het in 1975 met zijn ‘contourennota, in speciaal onderwijs omdat het woord ‘buitengewoon’ met de jaren een vervelende bijsmaak zou hebben verkregen. Het zou te veel het aparte van de kinderen benadrukken. Inmiddels is het allang duidelijk dat de naam veranderen de oplossing niet is.

 

In België werd in 1914 de leerplichtwet ingevoerd voor kinderen tot 12 jaar. Ongetwijfeld om dezelfde reden als in Nederland, om te voorkomen dat kinderen thuis aan het werk werden gezet, of op het land of uit werken werden gestuurd in de fabrieken. Bovendien hadden diezelfde fabrieken steeds meer en beter opgeleide mensen nodig.  Ook in België werd de leerplichtige leeftijd gaandeweg verhoogd tot 16 jaar en toen tot 18 jaar. Thuisonderwijs was van begin af aan toegestaan en dat is het nog steeds. Het heet bij de Belgische onderwijsinspectie huisonderwijs.

De wet van 1914 bepaalde bovendien dat elke school van enige omvang een klasje moest hebben voor kinderen die het gewone tempo niet aankonden. Deze voorwaarde aan scholen is met de jaren vergeten denk ik want België zit met hetzelfde probleem als Nederland.

 

In 1970 werd de wet aangenomen voor buitengewoon onderwijs. Het buitengewoon onderwijs zou alleen bij hoge uitzondering bezocht mogen worden. Kinderen moesten zoveel mogelijk naar een gewone school. Het lukte niet. Het buitengewoon onderwijs groeide.

In 2014 precies honderd jaar na de invoering van de onderwijswet met de voorwaarde van het speciale klasje, werd in antwoord op de VN-resolutie voor een inclusieve samenleving, het M-decreet uitgevaardigd. Hierin stond nogmaals opgesomd wat België eigenlijk al honderd jaar nastreeft namelijk: Kinderen moeten naar een gewone school en mogen alleen bij hoge uitzondering naar een school voor buitengewoon onderwijs. De reguliere school moet daarbij gebruik maken van de voorzieningen die de overheid verstrekt. Het lukte niet. Bijna 50.000 kinderen van de plm. 900.000 leerplichtige kinderen in de leeftijd van 6 tot 18 jaar in Vlaanderen bezoekt vandaag de dag een school voor buitengewoon onderwijs. 3000 kinderen krijgen volgens officiële cijfers een erkende vorm van huisonderwijs.

 

 

Bezoek aan de Vlaamse Vereniging voor Autisme (VVA) in Gent

 

‘Wat wij wensen voor onze kinderen op scholen zou goed zijn voor alle kinderen. Meer rust, meer tijd, meer ruimte. Minder druk en minder moeten.’

 

Op een donderdag voor dag en dauw vertrek ik naar Gent voor een bezoek aan de VVA, de Vlaamse Vereniging voor Autisme. De vereniging heeft vandaag een infodag, ‘Autisme & Werk’ is het thema. Ik zal er Dorothée Ryckman ontmoeten, een medewerker van de VVA, en wellicht andere ouders. De trein vertrekt om 7.14 vanaf Rotterdam centraal. Van tevoren nog even snel met de hond lopen. Ontbijt schiet erbij in. Het is gelukkig maar tien minuten fietsen naar het station dus ik hou toch nog tijd over om een broodje en een duur maar erg lekker sapje te kopen bij AH to go. Wat een zegen dat je daar zelf kunt afrekenen en niet in een rij hoeft. Het maakt alles uit als je zo allemachtig vroeg op pad moet.

In de trein bereid ik mij voor op de ontmoeting. Dorothée stuurde mij een paar weken geleden een heldere uiteenzetting van het Belgische onderwijssysteem. Dat lees ik nog een keer door.

 

De VVA zetelt in de mooiste locatie die je je maar kunt voorstellen. Het Groot Begijnhof in Gent. Als ik er even over half tien voor de poort sta, is het nog wat te vroeg om me al te melden dus ik gun mijzelf een wandeling door deze oase van rust. Want dat is het en zo staat het ook beschreven bij de poort. Dat het ook zo moge blijven!

 

Om precies tien uur meld ik mij bij de locatie van de infodag en ik word er gastvrij ontvangen met een goede bak koffie. Vanaf 11 uur staat een gespreksgroep op het programma over werk en autisme, waarbij ik kan aansluiten. Dorothée en ik hebben dus nog een uurtje om samen te zitten.

 

Dorothée is moeder van een autistische dochter. Ze geeft haar huisonderwijs. Dat mag in België. Ze vertelt dat haar dochter zo afgedraaid uit school kwam dat ze zelfs in het weekend geen energie over had om naar haar clubje of naar vriendinnen te gaan. Nu ze niet meer naar school hoeft is er een enorme rust over haar gekomen en voelt ze zich veel beter. Het was vooral de drukte en het moeten wat haar opbrak op school. Dorothée vertelt dat haar dochter gemotiveerd is om te leren. Elke ochtend om kwart over acht, als Dorothée zelf aan het werk gaat (ze werkt thuis), schuift ze naast haar aan het bureau en gaat aan het werk.

 

Kinderen die thuis onderwijs krijgen van hun ouders kunnen in Brussel bij de Centrale Examencommissie eindexamen doen. Er is wel wat papierwerk voor nodig en je moet ook een plan maken, maar Dorothée zegt dat het voor haar allemaal goed te doen is.

Haar man begeleidt de ene helft van de vakken en zij doet de andere helft. ‘Maar,’ zegt ze, ‘mijn dochter doet ook steeds meer zelfstandig.’

 

Ouders die huisonderwijs geven krijgen geen geld om daar bijvoorbeeld hulp bij in te huren, of om boeken te kopen. Ook de extra toeslag op de kinderbijslag die ouders van schoolgaande kinderen wel krijgen, vervalt omdat deze kinderen niet meer ingeschreven staan op een school.

 

 

 

Als we om elf uur de gespreksgroep van start gaat wordt gelijk besloten deze in de tuin te houden. Het is stralend voorjaarsweer tenslotte. De groep is niet zo groot. We zitten aan een karaktervolle teakhouten tafel op het gras in de zon.

Er is eerst een voorstelrondje maar die blijft bij de tweede moeder al steken. Deze moeder vertelt dat ze voor het eerst op een infodag van de VVA is. Als ze begint te vertellen over haar zoon is ze vrijwel onmiddellijk in tranen. Zo strijdbaar als ze vermoedelijk is als ze op school moet opkomen voor haar zoon, zo vol schiet ze met emoties zodra ze voelt dat ze onder mensen is die haar verstaan. Haar verhaal komt iedereen aan tafel bekend voor. Sommigen hebben zelf autisme, anderen hebben een kind met Ass. Allen herkennen de gebeurtenissen die ze beschrijft. En deze moeder uit Nederland herkent het ook. Waarom? Kan ik alleen maar denken. Wat is de meerwaarde voor een samenleving om moeders zo tot wanhoop te drijven?

 

Ook in België is een soort inclusief onderwijs ingevoerd, maar de uitvoering op de scholen blijft achterwege. Toch heb ik het gevoel dat België mogelijkheden heeft gecreëerd die we in Nederland niet hebben. Afgezien van thuis-onderwijs wat niet toegestaan is in Nederland,  mag je in België met een aangepast curriculum studeren. Zowel op de middelbare school als op de universiteit. Je mag ook de examens naar eigen believen spreiden.

De dagvoorzitter van de infodag heeft dankzij dit Individueel Aangepast Curriculum (IAC) gestudeerd aan de universiteit en vertelt dat je de juiste papieren moet invullen en inleveren bij de prof en dan mag je het allemaal zelf bepalen. Het hangt van de werkwijze van de universiteit af hoe en wat je moet doen om er toestemming voor te krijgen. Maar het mag dus en het wordt gedaan.

Op de middelbare school mag je vakken achterwege laten, of een andere gelijkwaardige cursus doen, maar je mag ook, als je ergens heel snel in bent, voor dat vak in een hogere klas gaan zitten. Je mag echter niet de vakken op verschillende niveaus doen.

 

Toch vertelt een van de moeders dat het voor haar dochter onvoldoende was. De school moet namelijk wel mogelijkheden hebben om dit aan te kunnen bieden.

 

Ook de andere aanwezigen kunnen slechts beamen dat de mate van bereidheid om iets aan te passen afhangt van de school. De scholen in België kunnen net als in Nederland gewoon nee zeggen tegen een kind. En dan sta je als ouder toch met lege handen.

 

Na de gesprekstafel ontmoet ik Birgit Riské, vrijwilliger bij de VVA. Ze weet heel veel over de wetten en regels en heeft net als ik vruchteloos gestreden voor gastvrijer onderwijs. Ze wordt enthousiast als ze hoort over Acato, maar ik zie een verdrietige blik in haar ogen komen, als ik vertel over de wijze waarop we worden tegengewerkt. Het is hier in België niet anders. Ze doet een uitspraak die je veel hoort bij ouders van kinderen die uitvallen: ‘Wat wij wensen voor onze kinderen op scholen zou goed zijn voor alle kinderen. Meer rust, meer tijd, meer ruimte en minder druk, minder moeten.’ Ik kan het alleen maar roerend met haar eens zijn.

 

Welke bouwstenen neem ik mee van deze mooie dag in Gent?

 

Individueel Aangepast Curriculum: IAC

 

Onderwijs krijgen van je ouders:  Huisonderwijs

 

Vraag: Hoe zou je het sociale leven rond een kind dat huisonderwijs krijgt kunnen organiseren?

 

 

Volgende keer: Bezoek aan Autisme-Aube in Troyes Frankrijk.

 

 

Ps. Het is niet gelukt om een school te bezoeken in Vlaanderen. Dat kwam deels door ons chaotische vertrek. Het was lang onduidelijk of het zou lukken om deze reis te gaan maken.  Uiteindelijk vertrokken we wat later en was er eigenlijk geen tijd meer voor. We hebben namelijk het streven om voor het begin van de schoolvakanties een deel van Europa te hebben 'gedaan'.

 

Dorothée gaf me wel een tip: Lab-onderwijs in St-Amands. Ik heb de directeur gevraagd of ik hen mocht bezoeken. Deze school is zo bijzonder dat ze heel veel verzoeken krijgen voor een rondleiding. Om zichzelf te beschermen vragen ze nu een vergoeding daarvoor van € 350,-.. Begrijpelijk maar ik kan het me niet veroorloven. Welke school is dit: Lab-onderwijs St-Amands

Het is leuk om de website te bezoeken. Helaas heb ik ze dus niet kunnen vragen wat ze kunnen doen of zouden wensen voor kinderen die een rustiger tempo en meer ruimte nodig hebben.