Nederland: Sudbury, Agora en oude filosofen
Leestijd: 5 minuten
We zijn aangekomen in Zuidfrankrijk waar het instituut zich bevindt dat Petra Schlos mij had aanbevolen. Onderweg ernaar toe had Cato mijn bundel opgemaakt en tot mijn grote schrik doet google maps het dan ook niet meer. Natuurlijk niet! Domoor!
Het was een hele uitdaging om het dorpje te vinden waar we ons onderkomen hadden gereserveerd. Ik werd gedwongen de verouderde navigator van de bus te activeren. Die stuurde mij op een goed moment in een willekeurig (prachtig) dorp (maar het zweet stond inmiddels op mijn voorhoofd) een steegje in met een helling van ongeveer 45 graden. Het steegje werd steeds smaller en toen ik echt niet meer kon draaien stond daar ineens het bord doodlopende weg. Gelukkig liep alleen het asfalt dood en konden we ons redden via een zandweg door het weiland. Spannend was het wel.
Cato was het geslinger langs weggetjes en mijn bezorgde gemopper natuurlijk al gauw helemaal zat. Ze ging op de achterbank liggen met de mededeling: ‘Wek me maar als je het hebt gevonden.’
Uiteindelijk vond ik het dorp waar we moesten wezen. Onze gastvrouw Marguerite kwam ons met de brommer halen want alle huizen hier liggen op enige afstand van de weg. Je moet weten welk zandpaadje je moet nemen.
We verblijven nu in de prachtigste Gîte die een mens maar kan wensen. We hebben een heerlijk tuin vol bloemen om van te genieten, die wordt begrensd door een sloot waar Cato onmiddellijk een kikkertje ving. Marguerite maakte de mooie foto van Cato. Mijn man Pieter, die momenteel op zee zit, ‘riep uit’ op Whatsapp: ‘Wat ziet ze er ontspannen uit!’
Ja, Cato is aan het ontspannen. Haar vrolijkheid is terug. Bij Cato kloppen dingen altijd, als we in zo'n ontspannen sfeer zijn. Een paar dagen geleden in Lyon kocht ze in een heerlijk Bazar, met ernstig veel milieu onvriendelijke hebbedingetjes, een plastic waterlelie. Toen ze het kikkertje had gevangen kwam als bij toverslag de waterlelie voor de dag. Alsof het van te voren was bedacht. Maar dat was het niet.
Vrijheid, het is ons grootste goed. Ook voor kikkers trouwens. Hij heeft zijn vrijheid herkregen.
Nederland: Sudbury scholen, Agora onderwijs en oude wijsgeren
Als kinderen spelen zijn ze eigenlijk aan het werk
De oprichters van het Agora onderwijs werden geïnspireerd door de Sudbury-Valley school opgericht in 1968 in Sudbury Valley, Framingham, VS.
Het was destijds, 54 jaar geleden, een initiatief van Mike en Mimsy Sadofsky. Voor hun vernieuwende ideeën werd Aristoteles aangehaald, die zei dat mensen van nature nieuwsgierig zijn. Het valt mij op dat als mensen vernieuwende ideeën voor onderwijs hebben, er altijd iemand van heel lang geleden van stal wordt gehaald om het te begunstigen. Ik doe het zelf trouwens ook. Het meeste wordt er gedweept met Rousseau, wat volgens mij een hele nare man was.
Maar waarom eigenlijk? Waarom doen mensen dat? Waarom is het gezonde verstand van de eigentijdse mens niet voldoende om met succes te pleiten voor een menselijke samenleving en kind-respecterend onderwijs?
De Sadofsky’s hadden geen vertrouwen in de scholen, omdat het kind er geen vrijheid heeft om te kiezen. Je moet er doen wat er gezegd wordt. Een kind moet juist kunnen spelen en onderzoeken, de nieuwsgierigheid kunnen bevredigen, vonden ze. Ach wie vindt dat niet? Laat ik ook eens iemand aanhalen uit de oude doos. Wat zei Maria Montessori in 1900 over spelen?
‘Als kinderen spelen zijn ze eigenlijk aan het werk.’
De Sadofsky’s lichtten dat nog eens toe. Spelen is een serieuze zaak. Als kinderen spelen concentreren ze zich. Stoor ze niet. Zo leren ze focussen. Laat ze fouten maken, ze leren zichzelf te corrigeren. Ook dat is een Montessoriaanse wijsheid die door de Sadofsky’s werd overgenomen. Of misschien opnieuw zelf is bedacht. Want de Sadofsky’s en Maria Montessori zijn alle drie gewoon mensen met menselijke ideeën en waarheden die zo oud zijn als de wereld.
Het is op de keper beschouwd allemaal niet opzienbarend. Behalve dan dat Montessori leefde in een tijd dat de meeste kinderen op blote voeten op straat hun eten bij elkaar bedelden en helemaal niet naar school gingen. Een vernieuwende tijdsgeest en de moderne industrie die geschoold personeel nodig had zou daar in de twintigste eeuw verandering in aanbrengen. Alle kinderen naar school! Mooi nieuw onderwijs!
Nee, dat dan weer niet. Niet meer. Het was er misschien even. Montessorionderwijs mag, maar dan wel in de maat. De vrijheid en het zelf mogen onderzoeken, docenten die mogen observeren en mogen leren van kinderen; ach het is er allemaal allang weer verdwenen. Kennis wordt binnen een vooraf afgesproken tijdspanne in hoofden gestopt en daarmee uit.
In 1968 voelden Mike en Mimsy Sadofsky zich geroepen het hele concept van nieuwsgierigheid en onderwijs opnieuw uit te vinden. Vanaf 2007 komen er Sudbury (basis) scholen in Nederland met eenzelfde pleidooi.
Op de Sudbury school is het uitgangspunt van leren de eigen verantwoordelijkheid van het kind. Er wordt niks actief aangeboden, geen moeten. Kinderen leren vanuit de activiteiten die ze zelf beginnen. De school biedt een warme omgeving, een warme gemeenschap. Er zijn volwassenen die functioneren als rolmodel. Maar het kind, van welke leeftijd dan ook is als mens gelijkwaardig aan de mensen die het voorbeeld geven. Respect voor elkaar is dus een basisprincipe.
Op een Sudbury school worden geen proefwerken afgenomen en geen examens. De mens ontwikkelt zich vanuit zijn eigen nieuwsgierigheid en bereikt daardoor een intellectueel niveau.
Zou het kunnen dat een kind met autisme op een dergelijk school gewoon kan zijn? Stelt u het zich eens voor. Hoe zou dat zijn? Het is een kwestie van je ogen dichtdoen en even wegdromen.
Hoe is dit in de wet geregeld? De scholen die in Nederland door de overheid bekostigd worden hebben een examenroute. De doelen van dergelijk scholen liggen in de wet vast.
Het is mogelijk om zelf een school te beginnen zonder examenroute. Dan moeten de ouders zelf de salarissen en de andere kosten opbrengen. Zo’n school staat echter wel onder toezicht van de inspectie. Immers: een leerplichtig kind moet naar school. Als ouders kiezen voor een particuliere school zonder examenroute (B3-scholen) moet die school kunnen aantonen dat er een niveau wordt gehaald wat bij (de leeftijd van) het kind hoort. Dat maakt het een beetje Russisch roulette.
In het ontwikkelingskader voor niet bekostigd voortgezet onderwijs van 2017 staat:
Onderzoekscriterium 7:
De ontwikkelresultaten van de leerlingen liggen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht.
De ontwikkeling van een kind met autisme is niet te voorspellen. Dat is de belangrijkste reden waarom deze kinderen niet welkom zijn op gewone scholen. En geef die scholen eens ongelijk.
In 2013 ontwikkelen in Nederland een aantal schoolleiders en
leraren met enorm veel energie en doorzettingsvermogen (onze onderwijsinspectie
houdt het met argusogen in de gaten!), het Agora (voortgezet) onderwijs. Omdat
een kind leert vanuit nieuwsgierigheid. De website van de vereniging van het
Agora-onderwijs opent met Aristoteles, Plato én Socrates. Daarnaast worden ook
eigentijdse wijze mensen geconsulteerd. Op de informatieve website van de
vereniging van Agora onderwijs zijn de rapporten te vinden van professoren van
de Open Universiteit Heerlen, die het project vanaf de start hebben begeleid.
De Agora-school is losjes afgeleid van het Sudbury idee, maar heeft een
examenroute en dus Rijksbekostiging. Een hoog slagingspercentage is belangrijk
voor overheidserkenning en een welwillende inspectie.
Wat neem ik mee van dit onderzoek?
Aristoteles zei 2300 jaar geleden dat mensen leren vanuit nieuwsgierigheid. Al 2300 jaar, tot op de dag van vandaag is daar geen andere wijsheid voor in de plaats gekomen.
Het is theoretisch mogelijk om in Nederland een school op te richten zonder examenroute.
Volgende keer: Een bezoek aan de VVA in Gent
Lees ook: A Mothers Tale
Reacties
Een reactie posten